Een goed jaar geleden schreef ik op mijn blog over het idee van toenmalig minister van energie, Magnette over de zogenaamde plafondprijzen en een jaar later zijn we terug bij af met nu staatssecretaris M. Wathalet die hetzelfde zegt als mogelijk recept.
Blijkbaar leert men niet of vergeet men toch, want het is al zeker de vierde minister in zes jaar tijd die dit roept zonder maar een keer eens te kijken wat de ervaring is in andere landen waar men dit heeft toegepast in het verleden. Dat de Creg gevraagd is om de stijging en hoogte van onze energietarieven te onderzoeken is positief, daar er zo minstens een neutraal en redelijk objectief en correct oordeel komt.
Bij een bezoek, een vijftal jaren geleden aan een collega in Spanje die algemeen directeur was bij een nieuwe energieleverancier genaamd Luseo, heb ik mogen horen wat voor schade dit had aangericht in de Spaanse markt. Wat waren de voornaamste nadelige effecten op korte en middellange termijn:
- Nieuwe spelers zagen al hun kleine marges als sneeuw voor de zon verdwijnen daar op momenten de aankoopprijs op de groothandelsmarkt zelfs hoger was dan de geplafonneerde eindverbruikersprijs.
- De voormalige monopolisten konden met hun afgeschreven centrales nog wel overleven en zo hun klantenmarktaandeel behouden, zodoende kregen de nieuwe spelers te maken met een afname van hun groei op een moment dat ze zelf nog niet de kritische massa hadden.
- Klanten moesten kiezen of ze in het zogenaamde beschermde plafondtarief wensten te blijven of naar het deel vrije markt gingen zonder garantie om terug te kunnen keren naar de beschermde markt (van een muur gesproken om te veranderen!)
- Investeringen in nieuwe productie (lees voornamelijk gascentrales/warmtekrachtkoppeling) werden door de plafondprijzen niet meer haalbaar daar bijvoorbeeld de groothandelsprijs voor gas gewoon volgens marktvoorwaarden kon blijven stijgen.
- De schok om daarna terug naar een normale vrije marktprijs te gaan wordt door dergelijk systeem heel groot en pijnlijk voor diezelfde klanten.
- Door het lang vasthouden aan plafondprijzen ging ook veel kennis verloren bij de regelgever over de echte marktprijs waardoor de dominante historische spelers nog meer vrij spel hadden.
Dit waren nog niet alle redenen, maar het gevolg hebben we kunnen zien in de Spaanse markt. Luseo heeft zich op termijn gewoon volledig teruggetrokken uit de markt. Eenzelfde beeld zien we ook in Frankrijk waar de concurrentie nagenoeg onbestaande is op Poweo na. De zusterlijke verdeling tussen EDF en GDF/Suez kan men bezwaarlijk concurrenten van elkaar noemen gezien hun zelfde referentie aandeelhouder (de Franse staat) en men heeft zelfs de noodlijn moeten bovenhalen om Poweo niet failliet te laten gaan op een bepaald moment.
Als men echt naar gereguleerde tarieven terug wil voor de gezinnen dan is er maar een oplossing en dat is terug naar het verleden gaan en de consumenten uit de geliberaliseerde markt halen en een gereguleerd tarief introduceren. Men dient wellicht een analyse te maken van de resultaten in dit deel van de markt en afwegen of de kosten wel opwegen tegen de voordelen voor de consument. De complexiteit van regelgeving en procedures voor een relatief klein deel van de markt, de consumenten verbruiken slechts een minderheid van de geproduceerde energie (elektriciteit 20-25%, gas 30-35%), heeft ook veel extra kosten met zich meegebracht. Persoonlijk denk ik dat een vrije markt wel kan voor dit marktsegment, maar dan niet een met geplafonneerde tarieven. Als men dit echt gaat doorvoeren dan is de vrije markt voor consumenten geschiedenis en dat zou jammer zijn voor zowel klant als leverancier.